Các triệu chứng phản ứng dị ứng với sữa có thể xuất hiện ngay khi trẻ sử dụng sữa hoặc các sản phẩm từ sữa. Triệu chứng khá rộng từ các dấu hiệu nhẹ đến nghiêm trọng như hắt hơi, nôn mửa, nổi mề đay và có vấn đề với hệ tiêu hóa, nặng hơn có thể dẫn đến sốc phản vệ gây nguy hiểm đến tính mạng.

1. Các triệu chứng dị ứng phổ biến:

Triệu chứng ngay lập tức có thể quan sát thấy:

- Nổi mề đay

- Thở khò khè

- Ngứa hoặc cảm thấy râm ran quanh môi hoặc miệng

- Sưng tấy môi, lưỡi hoặc cổ họng

- Ho hoặc thở gấp

- Nôn mửa

Triệu chứng phát triển chậm:

- Đi ngoài phân lỏng hoặc tiêu chảy, có thể kèm máu

- Đau quặn bụng

- Chảy nước mũi

- Chảy nước mắt

- Khóc dạ đề, ở trẻ nhỏ

2. Phân biệt giữa dị ứng sữa và bất dung nạp sữa

Một phản ứng dị ứng sữa thật sự sẽ biểu hiện khác với dấu hiệu của trẻ bất dung nạp sữa và bất dung nạp lactose. Không giống như dị ứng, bất dung nạp là tình trạng cơ thể không hoặc chưa có enzyme lactase tiêu hóa các protein trong sữa nên không liên quan đến hệ miễn dịch vì vậy triệu chứng sẽ khác với triệu chứng của dị ứng như chỉ xuất hiện các vấn đề liên quan đến hệ tiêu hóa, đầy hơi, tiêu chảy, nôn mửa … và không đe dọa đến tính mạng.

3. Sốc phản vệ

Dị ứng sữa có thể dẫn đến SỐC PHẢN VỆ, phản ứng có thể đe dọa tính mạng vì nó gây sưng hẹp đường thở và dẫn đến tắt thở. Sữa là thực phẩm phổ biến thứ ba, sau đậu phộng và hạt, có thể gây sốc phản vệ.

Sốc phản vệ là một triệu chứng nguy cấp và đòi hỏi phải được điều trị kịp thời bằng thuốc epinephrine (adrenaline), các dấu hiệu và triệu chứng sẽ khởi phát ngay sau khi sử dụng sữa có thể bao gồm: khó thở, sưng họng làm cho khó thở, đỏ bừng mặt, ngứa ngáy, sốc và giảm huyết áp đột ngột.

Không cần biết triệu chứng là nhẹ hay nghiêm trọng, nếu trẻ có nghi ngờ dị ứng với sữa, cần liên hệ ngay với bác sĩ để đứa ra những chẩn đoán chính xác và có phương hướng điều trị tốt trong tương lai.

4. Nguyên nhân chính gây ra dị ứng sữa

Chỉ có thể là do trục trặc bởi hệ thống miễn dịch đã gây nên đa phần các phản ứng miễn dịch thực phẩm. Khi cơ thể dị ứng với sữa, tức là hệ miễn dịch sẽ nhận định những thành phần protein trong sữa là các yếu tố lạ, gây hại và kích hoạt chế độ bảo vệ bằng các kháng thể IgE đến vô hiệu hóa các protein đó. Lần tiếp theo khi cơ thể gặp lại các protein đó, các kháng thể IgE bây giờ đã có thể nhận biết ngay lập tức và hồi đáp tín hiệu cho hệ miễn dịch tăng cường các biện pháp phòng vệ bằng cách tiết ra các histamine hoặc các chất hóa học khác dẫn đến các triệu chứng sẽ mạnh mẽ hơn lần đầu.

Có 2 loại protein chính trong sữa bò có thể gây nên phản ứng dị ứng sữa:

- Casein, được tìm thấy trong phần sữa đông lại

- Whey, được tìm thấy trong phần sữa sau khi bỏ phần đông lại

Dị ứng sẽ có thể liên quan đến 1 hoặc cả 2 loại protein. Những dị nguyên này thật khó tránh khỏi vì nó cũng có thể có trong các sản phẩm đã qua chế biến. Đa phần, khi đã dị ứng với sữa bò, trẻ sẽ có thể dị ứng luôn với cả sữa dê, cừu, trâu. Ít phổ biến hơn nhưng cũng có thể xảy ra đó là dị ứng với sữa bò cũng có thể dị ứng với sữa đậu nành.

5. Hội chứng viêm ruột do protein thức phẩm (Food protein-induced enterocolitis syndrome (FPIES)

Các dị nguyên thực phẩm cũng có thể gây ra hiện tượng gọi là dị ứng thức ăn chậm. Mặc dù bất cứ loại thức ăn nào cũng có thể gây nên hiện tượng này, tuy nhiên sữa là một trong những nguyên nhân chính phổ biến. Phản ứng như nôn mửa hoặc tiêu chảy sẽ xảy ra trong vòng vài giờ chứ không phải vài phút.

Không giống như dị ứng thực phẩm, hội chứng viêm ruột do protein thực phẩm thường sẽ tự khỏi theo thời gian, tuy nhiên cũng giống như dị ứng, trẻ bị hội chứng này cũng cần tránh sử dụng sữa và các sản phẩm từ sữa.

6. Những nhân tố nguy cơ

- Trẻ dị ứng sữa cũng có thể có dị ứng với các dị nguyên khác như dị ứng trứng, đậu nành, đậu phộng hoặc thịt bò. Hoặc có thể dẫn đến sốt cỏ khô – là một phản ứng phổ biến với các dị nguyên thú cưng (lông chó, mèo …), mạt nhà, phấn hoa cỏ …

- Viêm da cơ địa. Trẻ có viêm da cơ địa tức là phản ứng viêm mãn tính trên da, có nhiều khả năng là phát triển từ dị ứng thức ăn.

- Tiền sử gia đình, trẻ có nguy cơ dị ứng gia tăng nếu như một hoặc cả cha và mẹ có tiền sử dị ứng thức ăn hoặc một loại khác của dị ứng hoặc bệnh dị ứng – như hen, nổi mề đay hoặc chàm (eczema).

- Tuổi, đa phần dị ứng sữa phổ biến trên trẻ em vì ở trẻ em hệ miễn dịch chưa hoàn thiện.

7. Nguồn SỮA:

Rõ ràng các sản phẩm protein sữa đều có thể được tìm thấy trong các sản phẩm từ sữa như:

- Sữa nguyên kem, sữa ít béo, sữa tách béo, sữa tách bơ

- Bơ

- Kem, gelato (kem trái cây)

- Yogurt

- Phô mai và tất cả những thứ có chứa phô mai

Sữa cũng có thể được tìm thấy như thành phần trong các sản phẩm chế biến, bao gồm bánh và thịt chế biến. Thành phần có thể bao gồm:

- Whey (protein sữa)

- Casein (protein sữa)

- Thành phần có tiền tố “lact” như lactose và lactate

- Kẹo, như chocolate, caramel …

- Bột protein

- Hương bơ nhân tạo

- Hương phô mai nhân tạo

- Các chất thủy phân hydrolysate

Đọc thành phần sản phẩm chế biến trước khi cho trẻ sử dụng là việc làm cần thiết. Ngay cả trên các sản phẩm có gắn nhãn “milk-free” hoặc “nondairy” cũng có thể chứa các protein sữa. Hoặc khi sử dụng thức ăn phải lưu ý, ví dụ như trong món beefsteak có thể sẽ được sử dụng bơ đun chảy hoặc nhiều nơi khi chế biến hải sản sẽ ướp sữa.

8. Các sản phẩm thay thế sữa cho trẻ sơ sinh

- Sữa mẹ - luôn là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ sơ sinh.

- Sữa thủy phân – sữa sử dụng các enzyme để phân giải các protein sữa. Các hình thức chế biến sữa bao gồm làm nóng và lọc, phụ thuộc và mức độ của quy trình chế biến, sản phẩm có thể được phân loại thành thủy phân 1 phần hoặc toàn phần. Một số sản phẩm sữa thủy phân lại không có nền sữa mà thay thế bằng các amino acid.

- Sữa công thức nền đậu nành sử dụng các protein đậu nành thay thế cho sữa. Tuy nhiên có nhiều trẻ dị ứng với sữa cũng dị ứng với đậu nành nên cũng phải cẩn thận.

LƯU Ý:

Nếu người mẹ đang cho con bú và trẻ có phản ứng dị ứng sữa, protein sữa có thể theo sữa mẹ vào cơ thể trẻ và gây dị ứng. Vậy nên chính bản thân mẹ cũng cần phải tránh hoặc loại bỏ các sản phẩm chứa sữa trong khẩu phần ăn của mình.

Nếu trẻ cần phải kiêng sữa, khẩu phần ăn của trẻ nên được quan tâm về vấn đề cân bằng dinh dưỡng hoặc bổ sung thêm các vitamin và khoáng chất cần thiết như canxi , vitamin D và riboflavin.